Қалыптасу. Түрксіб және соғысқа дейінгі жылдар (30-40 жж.)
1930 ж. Түркістан-Сібір темір жолында (Түрксіб) бастауыш ұйымдар мен аудандық кәсіподақ ұйымы (Райпрофсож) ұйымдастырылды.
1928-1932жж. Жергілікті ұлттық кадрлардан «жолды пайдалану агенттерін» белсенді даярлау жүріп жатыр: мемлекет қазақтардың өнеркәсіптік өндіріске жаңадан келгендер ретінде жұмыс орындарында қиындықтарға тап болатынын түсініп, өз тарапынан жұмыс күшін толықтырғысы келетін қазақтар үшін жеткілікті күшті қолдау жүйесін ұйымдастырды. Жұмысшылар жалдану кезінде артықшылықтар беретін арнайы заңнаманың қорғауында болды және олардың құқықтарына қоғамдық ұйымдар кепілдік берді.
Үкімет темір жол құрылысын жергілікті еңбек ресурстары есебінен қамтамасыз ете отырып, арнайы қаулы қабылдады, ол бойынша құрылысқа тартылған қазақтар кәсіподақ мүшелеріне теңестіріліп, құрылыстың бас кезінде республиканың ауылдары мен елдің орталық облыстарынан көптеп келген жұмысшылармен болған жағдайдағыдай маусымға емес, тұрақты жұмысқа ресімделді.
1928-1930 жылдары Түрксібке 6,5 мыңнан астам жоғары білікті құрылысшылар келді. Ал 1930 жылы мұнда жалпы жұмыс істейтіндердің саны шамамен 50 мың адамды құрады.
Осы кезеңде темір жолдарда Стаханов-Кривоносов қозғалысы дамыды. Жарыстарды ұйымдастыра отырып, жолдардың кәсіподақ ұйымдары үздік тәжірибелерді таратуға, мектептер жұмысында техникалық минимумді, біліктілікті арттыру курстарына ықпал етті. Кәсіподақ комитеттері сауатсыздықты жоюға, теміржолшылардың білімі және кәсіби деңгейінің өсуіне үлкен көңіл бөлді.
Осы уақытта кәсіподақ комитеттері әлеуметтік-тұрмыстық мәселелерді шешудің: тұрғын үй, еңбек шарттары мен төлемдері, медициналық қызмет көрсету және бос уақытты ұйымдастыру, балабақша мен балабақша орындарын, тауарлар мен өнімдерді бөлудін әділдігінің кепілі болды.
25.10.1934 жыл. Теміржолшылар кәсіподағы ОК пленумы кәсіподақты 6 дербес ұйымға – темір жолдар кәсіподағына: Орталық, Оңтүстік, Шығыс және Қиыр Шығыс, Орта Азия, темір жол көлігі зауыттарының жұмысшылар кәсіподағына, метрополитенге бөлу туралы шешім қабылдады.
1936 жыл. Теміржолшылардың елге сіңірген еңбегін жалпыхалықтық мойындау мақсатында – 1936 жылы Теміржолшылар күні кәсіби мерекесін бекіту болды.
